Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüleri

Sağlık Eğitimiyle Canlandırılacak Köy 

Hilmi Uysal

Mualla Aksu

Pakize Türkoğlu

25 Temmuz 2023’te aramızdan ayrılan Yeniden İmece dergimizin yazarı, Derneğimizin onursal üyesi, Aksu Köy Enstitüsü ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü çıkışlı eğitimbilimci, araştırmacı, yazar Pakize Türkoğlu'nun danışmanlığında; YKKED Antalya şubesi kurucu başkanı, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi (emekli) Prof. Dr. Mualla Aksu ile Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilmi Uysal tarafından hazırlanan bu kitap Köy Enstitülerinde Köy Sağlık memuru yetiştirilmesini ele alıyor…

Yazarlar, bu çalışmanın temel hipotezini; “Kuruluş ve kapatılışları arasında 10 yıl bile olamayan Köy Enstitüleri ve Köy Enstitüleri Sağlık Kolu uygulamasının 1945-1950 yılları döneminde ülkemiz sağlık sistemine özgün ve ardını da belirleyici katkısının olduğudur. Gerçekte Köy Enstitülerinin ülkemiz sağlık hizmetlerine katkısı sadece köy sağlık memuru kolu uygulaması ile olmamıştır. Diğer taraftan, bütünleşik ve tamamlayıcı bir şekilde Köy Enstitülü öğretmenler aracılığı ile köyün sağlıkla ilgili yaşamı derinden etkilenmiştir. Bu etkilerin kaynağı Köy Enstitülerinin temelini oluşturan ‘eğitim’ anlayışıdır.” ifadesiyle belirtiyor.

Yapıtın ilk bölümünde sağlık hizmetleri açısından Cumhuriyet’in 1923-1950 dönemi ele alınıyor.

Köy Enstitülerinin  kuruluş nedenlerini ele alan ikinci bölümü, Revirleriyle Köy Enstitüleri bölümü izliyor. Sağlık Kolu olan enstitüler ile sağlık kolu bulunmayan enstitü revirlerinde çalışan hekim, hemşire ve hastabakıcıların isim listelerinin yer aldığı bu bölümde revirler hakkında ayrıntılı bilgilere yer veriliyor.

Köy Enstitüleri Sağlık Kolu yapılanması, eğitim dizgesi ve hastanelerdeki uygulama çalışmalarının anlatıldığı beşinci bölümde, 4459 Sayılı Köy Enstitüsü Sağlık Memurları Yasasının tam metni ile, sağlık kolu kurulan yedi enstitü hakkında ayrıntılı bilgi veriliyor.

Kitaba, 4459 Sayılı Yasanın Meclisteki görüşmeleri ve yasa ile ilgili konuşmalar da eklenmiş.

Sağlık Kollarının nasıl ve neden kapatıldığına dikkat çekilen kitapta, saptanabildiği kadarıyla; Köy Enstitülerinde görev almış doktorlar ile Köy Enstitüleri Sağlık Kolu Mezunları listeleri yer alıyor.         

448 sayfalık bu bilimsel araştırma-inceleme, Köy Enstitüleri yayıncılığı ve sağlık tarihimiz açısından konusunda yapılmış ilk kapsamlı bilimsel yapıt niteliğindedir.